دیسک و صفحه ماشین ایرانی؛ قلب تپنده سیستم کلاچ
دیسک و صفحه کلاچ یکی از مهم‌ترین اجزای سیستم انتقال قدرت در خودروهای ایرانی محسوب می‌شود که عملکرد صحیح آن، تاثیر مستقیمی بر روانی رانندگی، شتاب‌گیری، مصرف سوخت و عمر مفید گیربکس دارد. در تمامی خودروهای مجهز به گیربکس دستی، این قطعه واسطی میان موتور و جعبه‌دنده است و انتقال نیروی تولید شده توسط موتور را با دقت و کنترل بالا ممکن می‌سازد. در خودروهای پرکاربرد داخلی مانند پراید، پژو 405، سمند، دنا، تیبا و رانا استفاده از دیسک و صفحه استاندارد و باکیفیت، امری حیاتی برای حفظ عملکرد خودرو در بلندمدت به حساب می‌آید.
دیسک و صفحه چگونه کار می‌کند؟
سیستم کلاچ از سه جزء اصلی تشکیل شده است:
1. دیسک کلاچ
2. صفحه کلاچ (لنت‌دار)
3. بلبرینگ کلاچ یا دوشاخه
در حالت عادی، نیروی موتور از طریق صفحه کلاچ به گیربکس منتقل می‌شود. وقتی راننده پدال کلاچ را فشار می‌دهد، صفحه کلاچ از دیسک جدا می‌شود و ارتباط موتور با گیربکس به طور موقت قطع می‌گردد. این فرآیند برای تعویض دنده ضروری است و در صورت وجود هرگونه مشکل در دیسک یا صفحه، تعویض دنده با لرزش، تاخیر یا صدای غیرعادی همراه می‌شود.
تفاوت‌های دیسک و صفحه در ماشین‌های ایرانی
هر خودرو بسته به قدرت موتور، وزن بدنه و نوع گیربکس، به دیسک و صفحه‌ای با ویژگی‌های فنی خاص نیاز دارد. برای مثال:
پراید به دیسک و صفحه‌ای با قطر حدود 180 میلی‌متر نیاز دارد که فشار فنر آن حدود 800 تا 900 نیوتن است.
پژو 405 با موتور XU7 دارای دیسک بزرگ‌تری با قطر 200 تا 220 میلی‌متر و فشار فنر بین 950 تا 1100 نیوتن است.
دنا توربو پلاس با وجود توربوشارژر، به سیستم کلاچی مقاوم‌تر با ضریب اصطکاک بالاتر و فنر دیافراگمی قوی‌تر نیاز دارد.
طراحی و ساخت این قطعات به‌گونه‌ای است که هرچه قدرت و گشتاور موتور بیشتر باشد، دیسک و صفحه باید بزرگ‌تر و مقاوم‌تر باشد تا از لغزش یا داغ شدن جلوگیری شود.
نشانه‌های خرابی دیسک و صفحه در خودروهای ایرانی
خرابی یا فرسودگی دیسک و صفحه می‌تواند باعث بروز علائم زیر شود:
سر خوردن کلاچ در هنگام شتاب‌گیری
سفت شدن یا لرزش پدال کلاچ
سخت شدن تعویض دنده‌ها
بوی سوختگی هنگام رانندگی در ترافیک یا سربالایی
شتاب کم حتی با گاز دادن زیاد
در خودروهای داخلی، این نشانه‌ها معمولاً پس از پیمایش 40 تا 70 هزار کیلومتر ظاهر می‌شوند؛ هرچند شرایط رانندگی و کیفیت قطعه نقش مهمی در طول عمر آن دارد.
عمر مفید دیسک و صفحه در خودروهای داخلی
طول عمر دیسک و صفحه ماشین‌های ایرانی به عوامل مختلفی بستگی دارد:
نوع رانندگی: رانندگی در ترافیک شهری یا مسیرهای کوهستانی باعث استهلاک سریع‌تر می‌شود.
نحوه استفاده از کلاچ: نگه داشتن پا روی پدال کلاچ یا کلاچ‌گیری نیمه می‌تواند به دیسک آسیب بزند.
کیفیت قطعه: استفاده از برندهای معتبر داخلی یا خارجی، عملکرد و عمر قطعه را به‌طور چشمگیری افزایش می‌دهد.
در شرایط نرمال، دیسک و صفحه پراید تا 60 هزار کیلومتر و در خودروهایی مثل دنا یا سمند تا 80 هزار کیلومتر کارایی دارند.
نکات مهم در خرید دیسک و صفحه برای خودروهای ایرانی
1. برند معتبر: برندهایی مانند والئو فرانسه، لوک آلمان و عظام در بازار ایران عملکرد قابل‌قبولی دارند.
2. تطابق با مدل خودرو: انتخاب دیسک و صفحه اشتباه باعث کاهش راندمان و حتی آسیب به گیربکس می‌شود.
3. نوع رانندگی: برای رانندگی شهری سنگین یا جاده‌ای، استفاده از مدل‌های تقویت‌شده توصیه می‌شود.
4. ضمانت‌نامه و اصالت کالا: قطعات تقلبی نه‌تنها عمر کوتاهی دارند، بلکه ممکن است منجر به آسیب جدی شوند.
